తెలుగు వ్యాకరణం - పద్యాలు - భేదాలు

తెలుగు వ్యాకరణం  - పద్యాలు - భేదాలు 

పద్యాలు - భేదాలు 

వృత్తాలు: అక్షర గణాలతో ఏర్పడే పద్యాలు. 

ఉదా: ఉత్పలమాల, చంపకమాల, శార్దూలం, మత్తేభం మొదలైనవి.

వృత్తపద్యాలు	గణాలు	పాదాలు	అక్షరాల సంఖ్య	యతి స్థానం	ప్రాసనియమం
ఉత్పలమాల	భ - ర - న - భ - భ - ర - వ	4	20	10	ఉంది
చంపకమాల	న - జ - భ - జ - జ - జ - ర	4	21	11	ఉంది
శార్దూలం	మ -స - జ - స - త - త - గ	4	19	13	ఉంది
మత్తేభం	స - భ - ర - న - మ - య - వ	4	20	14	ఉంది

జాతి పద్యాలు : ఇవి మాత్రాగణాలతో ఏర్పడతాయి. వీటిలో సూర్య గణాలు(ఇవి 2 : న గణం - lll గలం - Ul) ఇంద్ర గణాలు(ఇవి 6: నల - నగ - సల - భ - ర - త) ఉంటాయి. ప్రాసనియమం  ఉంటుంది. 

ఉదా: కందం, ద్విపద, తరువోజ మొదలైనవి.

జాతి పద్యం	గణాలు	పాదాలు	యతి స్థానం	ప్రాస నియమం	విశేషాలు
కందం	గగ - భ - జ - స - నల	4	4 వ గణం మొదటి అక్షరం	ఉంది	1. బేసి గణంలో జ గణం ఉండకూడదు. 2. 6 వ గణం నలం / జ గణం ఉండాలి. 3. 2 - 4 పాదాల చివరి అక్షరం గురువై ఉండాలి.
ద్విపద	3 ఇంద్ర గణాలు + 1 సూర్య గణం	2	3వ  గణం  తొలి అక్షరం	ఉంది	-
తరువోజ	3 ఇంద్ర గణాలు + 1 సూర్య గణం + 3 ఇంద్ర + 1 సూర్య గణాలు	4	1-3-5-7 గణాల తొలి అక్షరాలు	ఉంది	-

ఉపజాతులు : ఇవి కూడా మాత్రాగణాలతో ఏర్పడతాయి. ప్రాసనియమం పాటించవు. యతికి బదులు ప్రాసయతి పాటిస్తాయి. ఉదా: ఆటవెలది, తేటగీతి, సీసం

ఉపజాతి పద్యం	గణాలు	పాదాలు	యతిస్థానం	ప్రాసనియమం
ఆటవెలది	3 సూర్య గణాలు + 2 ఇంద్ర గణాలు + 5 సూర్య గణాలు ఇనగణత్రయంబునింద్రద్వయంబు హంసపంచకంబు ఆటవెలది	4	1 - 4 గణాల మొదటి అక్షరాలు	లేదు
తేటగీతి	1 సూర్య గణం  + 2 ఇంద్ర గణాలు + 2 సూర్య గణాలు	4	1 - 4 గణాల మొదటి అక్షరాలు	లేదు
సీసం	6 ఇంద్ర గణాలు + 2 సూర్య గణాలు	4	1-3-5-7 గణాల మొదటి అక్షరాలు	లేదు